Gülhane Parkı Sarnıcı

Tarihçesi

Gülhane Parkı Sarnıcı, İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin kuzeyinde yer almaktadır. M.S. 5.-7. yüzyıllar arasına tarihlenen sarnıcın kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Sarnıç, Padişah Mehmet Reşat’ın 16 Ekim 1912 tarihinde verdiği izinle İstanbul Şehremini (Belediye Başkanı) Dr. Cemil Topuzlu tarafından Gülhane Parkı’nın halka açık bir parka dönüştürüldüğü 1913 yılında tespit edilmiştir.

Gülhane Parkı Sarnıcı’nın çizim ve fotoğrafları ilk kez Alman sanat tarihçisi Karl Wulzinger tarafından yayımlanmıştır. Bizans dönemi kapalı sarnıçlarından olan Gülhane Parkı Sarnıcı dikdörtgen planlıdır. Sarnıç dörder sütunlu üç sıra ile dört nefe ayrılmıştır. 12 mermer sütunla taşınan yapının üst örtüsü kemerler üzerine oturan küçük kubbelerle sağlanmıştır. Sütunlar tek tipte yarı işlenmiş korint üslubunda olup üstte impost bloklar bulunmaktadır. Sütun, kaide ve başlıklar üzerinde taşçı işaretleri mevcuttur.

Tuğla malzemeden horasan harcıyla inşa edilen sarnıcın duvarları içte tonoz seviyesine kadar su geçirmez sıva ile kaplıdır. Yapının inşasında alt kısım üst kısma göre daha iyi bir işçilik göstermektedir. Duvarlar içte payandalarla desteklenmiş, köşeler su basıncına karşı koruma amaçlı pahlı yapılmıştır.
Gülhane Parkı Sarnıcı, 1954-2001 yılları arasında “Gülhane Hayvanat Bahçesi” olarak ziyarete açılan parkın “akvaryum bölümü” olarak kullanılmıştır. Yapı akvaryum haline getirilirken ziyaretçi girişi için yapının içine merdiven eklenmiş ve ışıklandırma için zemine metal plakalar yerleştirilmiş, sütunlara demir kelepçeler takılmıştır. Dışta ise tonozun hemen altı kırılarak kuzeybatı yönünde iki kuzeydoğu yönünde üç toplam beş kemer açıklığı şeklinde düzenlenmiş, içlerine demir bölmeli cam kapılar yerleştirilmiştir. Gülhane Parkı Sarnıcı’nın temizlenmesi sırasında 1913 yılında bulunan çeşme taşı sarnıç duvarına yerleştirilerek Cemil Topuzlu Paşa tarafından yenilenmiştir. Tek yüzlü mermer malzemeden yapılmış barok üsluplu çeşmede Padişah V. Mehmed Reşad’ın tuğrası görülmektedir.

Gülhane Sarnıcı, İBB Miras tarafından gerçekleştirilen restorasyon çalışmalarının ardından “Gülhane Sanat” ismiyle yeniden kent hayatına kazandırılmıştır. Çağdaş bir aydınlatma sistemiyle donatılan sarnıç; söyleşiler, dinletiler gibi farklı etkinliklere ev sahipliği yapacak düzenlemelerle kültür-sanat dünyasına açılmıştır.

Sergiler

Gülhane Sanat mekanında açılışından günümüze kadar toplamda 2 sergi yapılmıştır. Bu sergiler; Polen (23.03.2023-20.05.2023) (Sanatçı: Büşra Kölmük) adlı sergi ve METALİST/VAHDET (1.03.2024-30.09.2024) adlı sergilerdir.