Taksim Maksemi /İbb Cumhuriyet Müzesi

Taksim Meydanı’na adını veren Taksim Maksemi, I. Mahmud tarafından yaptırılan suyoluyla şehre ulaştırılan suyun dağıtıldığı yapıdır. Giriş kapısı üzerindeki kitabeye göre I. Mahmud tarafından H. 1145 / M. 1732-33 yılında yaptırılmıştır. Sekizgen planlı olup, içte kubbe dışta kurşun kaplı sekizgen bir külahla örtülüdür. Kesme küfeki taşından inşa edilmiştir.

Taksim Maksemi’nin giriş kapısı İstiklal Caddesi üzerindedir. Girişin olduğu cephe ile sağında çeşmenin yer aldığı cephe birinci kat seviyesine kadar beyaz mermer levhalarla kaplanmıştır. Giriş kapısı üzerinde dikdörtgen pano içerisinde üç satırlık kitabesi bulunmaktadır. Kitabenin üst kısmındaki pencerenin iki köşesinde kuş evleri yer almaktadır. Maksemin cephelerinde toplam dört pencere mevcuttur.

İki katlı maksemin iç mekân planı da sekizgen olup, zemin beyaz mermer döşemelidir. Girişe göre sağ tarafta maksemi ziyaret edenlerin su sesleri eşliğinde dinlenmesine yarayan ve üç basamakla çıkılan mermerden bir sedir bulunmaktadır. Giriş kapısının tam karşısında galeriden gelen suyu üç ayrı kola bölerek dağıtan mermer sandık yer almaktadır. Suyun bölmeleri üzerindeki pirinç lüleler her kola verilen su miktarını ölçmeye yarar. Üç kol için cephede 20, yanda 4 lüle yer alır. Bunların çapları ölçülerek debileri hesaplanırsa Tophane-Fındıklı kolu için 18 lüle (648 litre), Beyoğlu-Galata kolu için 18 lüle (648 litre) ve Kasımpaşa kolu için 5 lüle (180 litre) su dağıtmaya hizmet etmektedir.

Taksim Maksemi’nin iç cepheleri bezemeli olup, her cephede pencere seviyesinde birer sivri kemerli niş yer almaktadır. Kemer alınlıkları ve ortalarda yer alan şemselerin içleri saz üslubunda hatayiler, hançer yaprakları, karanfiller gibi çeşitli bitkisel unsurlarla bezenmiştir. Bu süsleme kubbe, pandantifler ve pencere kenarlarını çevreleyen bordürlerde de devam eder.

Taksim Su Deposu

Taksim Su Deposu, Taksim Maksemi’nin arkasında, meydandaki Atatürk Heykeli’nin batısında bulunmaktadır. Dışta 17,5 x 90 metre ölçülerinde dikdörtgen planlı olan deponun içerisinde 24 göz bulunmaktadır. Kare planlı bu gözler üzerinde havalandırma delikleri olan tonozlarla örtülüdür. İsale hattındaki galeriden gelen su, depodaki maksimum su seviyesinin üzerindeki bir sandıktan depoya dökülür. Bu kot, tabandan 2,95 metre yukarıda olup, depodan makseme giden su taban seviyesindedir. Suyun depoya girdiği sandığa içeriden çıkılan bir merdiven vardır. Taksim su deposunun 2.730 m3 su depolama kapasitesi bulunmaktadır. 1940’lı yıllarda Taksim Meydanı’na bakan cepheye iki adet Su Kaskadı inşa edilmiştir. Yapı günümüzde Sanat Galerisi olarak hizmet vermektedir.

Uzun yıllar İBB Taksim Cumhuriyet Sanat Galerisi olarak hizmet veren Taksim Maksemi, İBB Miras’ın yürüttüğü kapsamlı restorasyon ve yeniden işlevlendirme çalışmalarının ardından 2024 yılında “Cumhuriyet Müzesi” olarak şehre kazandırıldı.

Türkiye Cumhuriyet’inin ilk modern meydanlarından olan, 8 Ağustos 1928 tarihinde açılışı gerçekleştirilen Cumhuriyet Anıtı ile Millî Mücadele ruhunu ebedileştiren Taksim Meydanı, şimdi de Cumhuriyet Müzesi ile Cumhuriyet kimliğini taçlandırdı.

Cumhuriyet’in değerlerini ve 100 yıllık tanıklığını yansıtan koleksiyonunu izleyicilerle buluşturan sergide, Cumhuriyet’in Atatürk’lü yılları konu ediliyor. Sergi; Cumhuriyet’in ilanından bayramlarına; mücadele alanlarından başarılarına uzanan kapsamlı bir panorama sunuyor.