Anadolu Hisarı

Tarihçesi

Anadolu Hisarı, İstanbul Boğazı ile Göksu Nehri’nin Boğaza karıştığı yer arasında uzanan alanda Boğaz’ın en dar noktasında bulunmaktadır. Akça Hisar, Gözlüce Hisar, Güzelce Hisar, Yenice Hisar, Nova Castrum gibi farklı isimlerle anılan Anadolu Hisarı Yıldırım Bayezid tarafından inşa ettirilmiştir. İnşa tarihi ile ilgili Osmanlı dönemi tarihçileri tarafından farklı bilgiler aktarılmaktadır. Yıldırım Bayezid tarafından inşa ettirilen ilk kalenin inşa tarihi ile ilgili Âşıkpaşazâde’de H.793/ M.1390-91, Nişancı Mehmed Paşa’da H.797/ M.1394-95 bilgileri verilmiştir. E. H. Ayverdi’ye göre H.797/ M.1394-95 yılında inşa edilen hisar ile ilgili yapılan son araştırmalarda ise Niğbolu Savaşı sonrası 1396 yılında inşa edilmiş olabileceği üzerinde durulmaktadır.

Yıldırım Bayezid döneminde inşa edilen Hisar’ın içerisine kale dizdarları, muhafızlar ve aileleri yerleştirilmiş, zaman içerisinde nüfusun artmasıyla birlikte Hisar’ın bulunduğu alanda bir mahalle oluşmuştur. 1452 yılında Fatih Sultan Mehmed İstanbul’un fethi için başlattığı hazırlıklar kapsamında Karadeniz’den gelecek yardımları kontrol altına almak ve kuşatmayı kuvvetlendirmek amacıyla Anadolu Hisarı’nı güçlendirmiş ve etrafını kuşatan üç kuleli büyük bir “hisarpeçe” yaptırmıştır. Bu düzenleme ile birlikte Anadolu Hisarı Ortaçağ savunma kalesinden bir saldırı kalesi düzenine geçmiştir.

İstanbul’un fethinden sonra esas işlevini kaybeden Anadolu Hisarı, bir süre daha boğazın güvenliğinin sağlanmasında hizmet etmiştir. 16. yüzyıldan itibaren hisar çeşitli devlet adamları için bir zindan olarak kullanılmıştır. 17. ve 18. yüzyıllarda Karadeniz’den gelen Kazak akınlarının durdurulmasında faydalı olsa da, 18. yüzyılda fonksiyonunu büyük ölçüde kaybetmiştir.

Anadolu Hisarı, Boğazın en dar noktasında inşa edilmiştir. Kale ve iç duvarlar 5 metre yüksekliğinde kayalık bir tepe üzerinde yer almaktadır. Hisar, 25 metre yüksekliğinde dört katlı bir baş kule (donjon) ile bunu çeviren bir “gömlek”ten ibarettir.

İBB Miras’ın kapsamlı restorasyon çalışmalarıyla eski gücüne yeniden kavuşan tarihi Hisar, Cumhuriyet’in 100. yılında “Anadolu Hisarı Müzesi” olarak İstanbul’a kazandırıldı. Boğaz’ın en önemli çekim merkezlerinden biri olan Hisar, şimdilerde kültür sanat etkinlikleriyle de misafirlerini ağırlıyor.